Do kancelarii prawnych zajmujących się problemami z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego niezwykle często zgłaszają się osoby pragnące wyegzekwować od drugiego rodzica alimenty na niepełnoletnie dziecko. W rzeczywistości jednak obowiązek alimentacyjny dotyczy nie tylko rodziców, którzy łożą na utrzymanie swoich dzieci. Zgodnie z przepisami prawa obowiązek alimentacyjny ciąży na krewnych w linii prostej (wstępnych i zstępnych, a więc zarówno na rodzicach, dziadkach, jak i dzieciach i wnukach), a także na rodzeństwie. Należy tutaj zaliczyć także dzieci adoptowane oraz rodziców, którzy takie dzieci przysposobili. W szczególnych sytuacjach obowiązek alimentacyjny dotyczy także małżonków lub byłych małżonków, a także powinowatych, czyli krewnych małżonka.
Rodzaje alimentów – osoby uprawnione i zobowiązane do płacenia alimentów
Jeżeli mówimy o rodzajach alimentów, kryterium wyodrębniania poszczególnych typów są osoby uprawnione do otrzymywania alimentów, a także osoby zobowiązane do ich płacenia. W związku z tym możemy wyróżnić alimenty pomiędzy krewnymi, a zatem alimenty rodzica na rzecz dziecka, alimenty dziecka na rzecz rodzica, alimenty dziadka (babci) na rzecz wnuka (wnuczki), alimenty wnuka (wnuczki) na rzecz dziadka (babci). Kolejnym rodzajem są alimenty między rodzeństwem. Następnie wyróżniamy alimenty między małżonkami, czyli alimenty męża na rzecz żony płacone w trakcie trwania małżeństwa, alimenty żony na rzecz męża płacone w trakcie trwania małżeństwa, alimenty męża na rzecz żony po zakończeniu małżeństwa, albo po orzeczeniu separacji, a także alimenty żony na rzecz męża po zakończeniu małżeństwa lub orzeczeniu separacji. Oprócz tego wyróżniamy alimenty pomiędzy powinowatymi oraz alimenty pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym.
Alimenty między małżonkami
Szczególnie dużo emocji wzbudza kwestia płacenia alimentów na byłego małżonka, zwłaszcza jeśli małżeństwo trwało zaledwie kilka lat. Małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa mają obowiązek dostarczania wzajemnie środków utrzymania. W szczególnych sytuacjach, jeżeli obowiązek ten nie jest egzekwowany, możliwe jest żądanie alimentów od małżonka. Co ciekawe, z żądaniem takim można wystąpić także po zakończeniu małżeństwa. Alimenty po rozwodzie może otrzymać małżonek, który popadł w niedostatek. Nie zawsze musi to być skrajna bieda, niekiedy wystarczy istotne obniżenie stopy życiowej.
Obowiązek alimentacyjny rozwodników
Obowiązek alimentacyjny osób rozwiedzionych jest kontynuacją powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy małżonków w zakresie dostarczania środków utrzymania. Ten obowiązek trwa pomimo rozpadu małżeństwa, choć w zmodyfikowanej postaci. Należy jednak zaznaczyć, że prawa do świadczeń alimentacyjnych nie posiada małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Małżonek, który nie ponosi winy za rozpad małżeństwa, ale po rozwodzie znajduje się w niedostatku, może żądać od byłego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym swoim potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym drugiego małżonka.
